احادیث درباره امر به معروف و نهی از منکر از ائمه معصومین علیها السلام

احادیث درباره امر به معروف و نهی از منکر از ائمه معصومین علیها السلام

نظر آیت‌الله‌ مکارم‌شیرازی:

امر به‌معروف و نهی از منکر زمینه بروز مفاسد را از بین می‌برد.

امر به معروف و نهی از منکر

 

حدیث (1) امام  على علیه السلام :

و َما أعمالُ البِرِّ کُلُّها وَ الجِهادُ فى سَبیلِ اللّه‏ِ عِندَ الامرِ بِالمَعرُوفِ و َالنَّهىِ عَنِ المُنکَرِ إِلاّ کَنَفثَةٍ فى بَحرٍ لُجِّىٍّ؛

همه کارهاى خوب و جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهى از منکر چون قطره‏ اى است در دریاى عمیق.

نهج البلاغه(صبحی صالح)  ص 542 ، ح 374

حدیث (2) امام على علیه السلام :

 إِنَّ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ لَا یُقَرِّبَانِ مِنْ أَجَلٍ وَ لَا یَنْقُصَانِ مِنْ رِزْقٍ لَکِنْ یُضَاعِفَانِ الثَّوَابَ وَ یُعْظِمَانِ الْأَجْرَ وَ أَفْضَلُ مِنْهُمَا کَلِمَةُ عَدْلٍ عِنْدَ إِمَامٍ جَائِر

امر به معروف و نهى از منکر نه اجلى را نزدیک مى‏ کنند و نه از روزى کم مى ‏نمایند، بلکه ثواب را دو چندان و پاداش را بزرگ مى‏ سازند و برتر از امر به معروف و نهى از منکر سخن عادلانه ‏اى است نزد حاکمى ستمگر.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 332 ، ح 7637

حدیث (3) رسول الله صلى ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله و سلم:

 إِذَا لَمْ یَأْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ لَمْ یَنْهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَ لَمْ یَتَّبِعُوا الْأَخْیَارَ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی سَلَّطَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ شِرَارَهُمْ فَیَدْعُوا خِیَارُهُمْ فَلَا یُسْتَجَابُ لَهُمْ.

هرگاه (مردم) امر به معروف و نهى از منکر نکنند، و از نیکان خاندان من پیروى ننمایند، خداوند بدانشان را بر آنان مسلّط گرداند و نیکانشان دعا کنند امّا دعایشان مستجاب نشود .

کافی(ط-الاسلامیه){شبیه این حدیث در امالى(صدوق) ص 308}

حدیث (4) رسول الله صلى ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله و سلم :

لا یَأمُرُ بِالمَعروفِ و َلا یَنهى عَنِ المُنکَرِ إلاّ مَن کانَ فیهِ ثَلاثُ خِصالٍ : رَفیقٌ بِما یَأمُرُ بِهِ رَفیقٌ فیما یَنهى عَنهُ ، عَدلٌ فیما یَأمُرُ بِهِ عَدلٌ فیما یَنهى عَنهُ، عالِمٌ بِما یَأمُرُ بِهِ عالِمٌ بِما یَنهى عَنهُ؛

امر به معروف و نهى از منکر نکند مگر کسى که سه خصلت در او باشد: در امر و نهى خود مدارا کند، در امر و نهى خود میانه‏ روى نماید و به آنچه امر و نهى مى‏ کند، دانا باشد .

بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 97 ، ص 87 ، ح 64 {شبیه این حدیث دعائم الاسلام ج 1 ، ص 368 }

حدیث (5) امام على علیه السلام :

مَن أمَرَ بِالمَعروفِ شَدَّ ظَهرُ المُؤمِنِ وَ مَن نَهى عَنِ المُنکَرِ أَرغَمَ أَنفَ المُنافِقِ و َأَمِنَ کَیدَهُ؛

هر کس امر به معروف کند به مؤمن نیرو مى‏ بخشد و هر کس نهى از منکر نماید بینى منافق را به خاک مالیده و از مکر او در امان مى‏ ماند.

کافى(ط-الاسلامیه) ج2، ص51، ح1

حدیث (6) رسول الله صلى ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله و سلم :

لا یَزالُ النّاسُ بِخَیرٍ ما أمَروا بِالمَعروفِ و َنَهَوا عَنِ المُنکَرِ و َتَعاوَنوا عَلَى البِرِّ وَ التَّقوى فَإذا لَم یَفعَلوا ذلِکَ نُزِعَت مِنهُمُ البَرَکاتُ، وَ سُلِّطَ بَعضُهُم عَلى بَعضٍ و َلَم یَکُن لَهُم ناصِرٌ فِى الأرضِ وَ لا فِى السَّماءِ؛

تا زمانى که مردم امر به معروف و نهى از منکر نمایند و در کارهاى نیک و تقوا به یارى یکدیگر بشتابند در خیر و سعادت خواهند بود، اما اگر چنین نکنند، برکت‏ها از آنان گرفته شود و گروهى بر گروه دیگر سلطه پیدا کنند و نه در زمین یاورى دارند و نه در آسمان.

تهذیب الاحکام(تحقیق خرسان) ج6، ص181، ح22

حدیث (7) امام باقر علیه السلام :

أَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى شُعَیْبٍ النَّبِیِّ (صلی الله علیه) أَنِّی مُعَذِّبٌ مِنْ قَوْمِکَ مِائَةَ أَلْفٍ أَرْبَعِینَ أَلْفاً مِنْ شِرَارِهِمْ وَ سِتِّینَ أَلْفاً مِنْ خِیَارِهِمْ فَقَالَ (علیه السلام) یَا رَبِّ هَؤُلَاءِ الْأَشْرَارُ فَمَا بَالُ الْأَخْیَارِ فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ دَاهَنُوا أَهْلَ الْمَعَاصِی وَ لَمْ یَغْضَبُوا لِغَضَبِی‏

خداى تعالى به شعیب پیامبر وحى فرمود که: من صد هزار نفر از قوم تو را عذاب خواهم کرد: چهل هزار نفر بدکار را، شصت هزار نفر از نیکانشان را. شعیب عرض کرد: پروردگارا! بدکاران سزاوارند اما نیکان چرا؟ خداى عز و جل به او وحى فرمود که: آنان با گنهکاران راه آمدند و به خاطر خشم من به خشم نیامدند.

کافى(ط-الاسلامیه) ج 5 ، ص 56 ، ح 1

حدیث (8)  رسول الله صلى ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله و سلم :

مَن رَأى مِنکُم مُنکَرا فَلیُغَیِّرهُ بِیَدِهِ ، فَإن لَم یَستَطِع فَبِلِسانِهِ ، فَإن لَم یَستَطِع فَبِقَلبِهِ و َذلِکَ أضعَفُ الإیمانِ؛

هر کس از شما منکرى ببیند باید با دست و اگر نتوانست با زبان و اگر نتوانست با قلبش آن را تغییر دهد، که پائین‏ترین درجه ایمان همین (تغییر قلبى) است.

نهج الفصاحه ص 768 ، ح‏3010

حدیث (9) امام باقر علیه السلام :

إِنَّ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ سَبِیلُ الْأَنْبِیَاءِ وَ مِنْهَاجُ الصُّلَحَاءِ فَرِیضَةٌ عَظِیمَةٌ بِهَا تُقَامُ الْفَرَائِضُ وَ تَأْمَنُ الْمَذَاهِبُ  وَ تَحِلُّ الْمَکَاسِبُ وَ تُرَدُّ الْمَظَالِمُ وَ تُعْمَرُ الْأَرْضُ وَ یُنْتَصَفُ مِنَ الْأَعْدَاءِ وَ یَسْتَقِیمُ الْأَمْرُ

امر به معروف و نهى از منکر راه و روش پیامبران و شیوه صالحان است و فریضه بزرگى است که دیگر فرایض به واسطه آن بر پا مى‏ شود، راه ‏ها امن مى‏ گردد و درآمد ها حلال مى‏ شود و حقوق پایمال شده به صاحبانش برمى‏ گردد، زمین آباد مى‏ شود و (بدون ظلم) حق از دشمنان گرفته مى‏ شود و کارها سامان مى‏ پذیرد.

کافى(ط-الاسلامیه) ج5، ص56، ح1

حدیث (10) رسول الله صلى ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله :

 مَنْ أَمَرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَى عَنِ الْمُنْکَرِ فَهُوَ خَلِیفَةُ اللَّهِ فِی الْأَرْضِ وَ خَلِیفَةُ رَسُولِه‏

هر کس امر بمعروف و نهى از منکر نماید، جانشین خدا در زمین و جانشین رسول اوست.

مستدرک ‏الوسایل و مستنبط المسایل ج 12، ص 179 ، ح 13817

حدیث (11) امام علی علیه السلام:

مَن تَرَکَ إنکارَ الْمُنکَرٍ بِقَلبِهِ و یَدِهِ ولِسانِهِ فَهُوَ مَیِّتٌ بَینَ الْأحیاءِ؛

کسى که منکَر را با قلب و دست و زبانش انکار نکند، مرده‏اى است میان زندگان.

تهذیب الأحکام(تحقیق خرسان) ج 6، ص 181 ، ح 374

حدیث (12) امام علی علیه السلام:

وَ اعلَموا أنَّ الأمرَ بِالمَعروفِ وَ النَّهیَ عن المُنکَر لَم یُقَرّبا اجَلاً وَ لَم یَقطَعا رَزقاً

بدانید که امر به معروف و نهی از منکر نه مرگ کسی را نزدیک کرده و نه روزی کسی را قطع

کافی(ط-الاسلامیه) ج 5 ، ص 57 ، ح 6

---------------------------------------------------------------------------------

آیت‌الله‌ مکارم‌شیرازی گفت: نهادینه‌سازی امر به معروف و نهی از منکر می‌تواند زمینه بروز مفاسد و ناهنجاری‌ها در بخش‌های مختلف را از بین ببرد.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه فارس، این مرجع تقلید شامگاه چهارشنبه در جمع نمازگزاران در حرم مطهر حضرت شاهچراغ(ع) گفت: گروهی ناراحت می‌شوند که اگر امر به معروف و نهی از منکر همگانی و ریشه‌دار شود دیگر زمینه بسیاری از مفاسد برچیده می‌شود، رشوه‌خواری‌ها، کم‌فروشی‌ها، رباخواری‌ها، مواد مخدر، پولشویی‌ها و غیره برچیده می‌شوند، لذا اگر همه احساس مسئولیت کنند و به موقع خبر دهند و امر به معروف انجام دهند، جلوی بسیاری از هزینه‌ها گرفته می‌شود.

وی با بیان اینکه گروهی دیگر گمان می‌کنند که امر به معروف و نهی از منکر یعنی خشونت، در صورتی که اصلاً نباید خشونتی در این زمینه وجود داشته باشد، حوادث اسیدپاشی در اصفهان را یک توطئه دانست و گفت: اسیدپاشی حرام و جنایت است و هرکسی این کار را کرده باید به اشد مجازات گرفتار شود البته کار دشمن این است که از هر مسئله‌ای سوءاستفاده کرده و برای آن برنامه‌ریزی کند تا به هدف خود برسد لذا مردم باید هوشیار و بیدار باشند و توطئه‌ها را بشناسند.

مکارم شیرازی با اشاره به آیات 110 و 114 سوره آل عمران گفت: خداوند در این آیات امر به معروف را وظیفه عامه مردم برمی‌شمارد که باید با زبان انجام دهند و جنبه فیزیکی و عملی ندارد آن هم با زبان مؤدبانه و اینکه گروهی باید باشند تا امر به معروف و نهی از منکر کنند و این گروه همان حکومت اسلامی و مأموران حکومت هستند و در جایی که لازم است برخورد می‌کنند.

وی همچنین با اشاره به انگیزه امر به معروف و نهی از منکر امام حسین(ع) افزود: امروزه درباره امر به معروف و نهی از منکر سخنان بسیاری مطرح است و اصل هشتم قانون اساسی صریحاً به این امر اختصاص دارد و نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز مشغول بررسی موارد اجرایی آن هستند.

مکارم شیرازی ادامه داد: اجماع علمای اسلام، حتی ضرورت دین بر وجوب امر به معروف و نهی از منکر به عنوان دو دستور مهم اسلامی است و روایات نیز فوق‌العاده این مطلب را بیان کرده است.

این مرجع تقلید گفت: کنگره جریانات تکفیری ماه آینده در حوزه علمیه قم برگزار می‌شود و علمای اهل سنت و شیعه 82 کشور به این کنگره دعوت شده‌اند و در حدود 700 نفر از داخل و خارج از کشور در آن شرکت می‌کنند تا بگویند این تکفیری‌ها از اسلام بیگانه‌اند.

وی با بیان اینکه هدف اصلی این کنگره اجماع علما در موضوع جنایتکار بودن گروه‌های تکفیری است و جنایات آنان ربطی به اسلام ندارد، گفت: اجماع علما در این موضوع موجب دست‌یابی به دو هدف می‌شود اول اینکه بیگانگان نگویند داعش، دولت اسلامی است بلکه بگویند دولت تروریست و دوم اینکه برخی جوانان که قصد دارند جذب این گروه‌ها بشوند، با دیدن اجماع علمای اسلام، از این عمل منصرف شوند.